Sectoraanpak Nitraat

Om als sector onze gewassen te blijven telen én de waterkwaliteit te verbeteren, is de Sectoraanpak Nitraat ontwikkeld. Om de norm van maximaal 50 mg nitraat per liter in het bovenste grondwater met doelsturing overal in Nederland te behalen, bestaat de sectoraanpak uit drie pijlers:

1. Kennis & inzicht: bewustwording en actuele kennis over stikstofopname, gewasgroei en de invloed van het eigen handelen.
2. Meten & monitoren van de minerale stikstofvoorraad (0-90 cm): volgens een geborgd meetprotocol op perceelniveau. De teler kan op basis daarvan maatregelen nemen om nitraatuitspoeling te voorkomen.
3. Effectief sturen op emissies vanuit de keten: door telers te ondersteunen en duidelijke kaders te stellen.

Op dinsdag 4 maart organiseerde BO Akkerbouw samen met Nieuwe Oogst het webinar ´Van kalenderlandbouw naar doelsturing´. Tijdens dit webinar stond de sectoraanpak centraal. Je kunt het webinar terugkijken. De presentatie is hier te downloaden. De vragen en antwoorden die tijdens het webinar zijn gesteld, vind je op deze pagina.

Wat kun je doen om nitraatuitspoeling naar het grondwater te verminderen? En kunnen metingen hierbij helpen? Levi Bin, teeltadviseur van Agrifirm, Ardon Verschoor, teeltadviseur van Van Iperen en Peter Ickenroth, teeltadviseur Agrea (partner FarmPlus), vertellen hier meer over.

Sinds begin 2025 loopt een speciaal onderzoeksprogramma dat zich richt op het stikstofopnamepatroon van akkerbouwgewassen, het bemesten naar behoefte en de nalevering van stikstof uit gewasresten, vanggewassen en groenbemesters. De volgende onderzoeken zijn gestart:

• Literatuurstudies over stikstofopname bij gangbare en biologisch geteelde akkerbouwgewassen
• PPS Slimmer met stikstof
• Project Bedrijvennetwerk Bodemmetingen
• Project Stikstofefficiëntie in pootaardappel en tarwe
• Project Stikstofopname uien en actuele inzichten voor bemesting op maat

Deze kennis helpt om bemesting beter af te stemmen op het gewas en het moment van opname. Zo kunnen telers gerichter sturen op het beperken van nitraatuitspoeling naar het grondwater.

De resultaten worden actief gedeeld met telers en andere betrokkenen, zodat nieuwe kennis snel beschikbaar komt voor de praktijk.

• We moeten meer inspelen op wat de bodem ons levert - onze Grond, 25 juni 2025
• Droogte: meer nitraat in grond- en oppervlaktewater - Groen Kennisnet, 12 juni 2025
• Podcast: Met doelsturing werken aan de toekomst - Spotify en YouTube, 11 juni 2025
• Bemestingstips om risico op nitraatuitspoeling te verminderen
• Sectoraanpak Nitraat: “Teelten laten zich niet leiden door een agenda" - Akkerbouwbedrijf, 10 maart 2025
  
• BO Akkerbouw: zet het gewas centraal om milieudoelen te halen - Nieuwe Oogst, 5 maart 2025

De akkerbouwsector ontwikkelt een robuuste meetsystematiek die een representatief beeld geeft van de hoeveelheid minerale stikstof in de bodem. Door machinaal N-mineraalmonsters te nemen uit de bodemlaag 0 – 90 centimeter verzamelt de sector data. Met deze data zet de sector in op doelsturing voor een praktisch, efficiënt en uitvoerbaar 8^e Actieprogramma Nitraatrichtlijn.

• Position paper: Praktische invulling van doelsturing met de Sectoraanpak Nitraat - inbreng tijdens het rondetafelgesprek van de vaste Kamercommissie op donderdag 22 mei.
• ´Doelgericht uitspoeling beperken op perceelsniveau´ - Nieuwe Oogst, 17 februari 2025.

Om te sturen op het terugdringen van emissies, is het nodig om inzicht te hebben in de minerale stikstof die overblijft op een perceel na een teelt. Deze kan uitspoelen naar het grondwater. Dit inzicht kan verkregen worden via een geborgd meetprotocol. Hierdoor kunnen telers gerichte maatregelen nemen. Ketenpartijen kunnen telers hierbij ondersteunen, onder meer door in te zetten op advisering, het telen van rassen met een hogere stikstofefficiëntie en geschikte vanggewassen die ook onder koudere omstandigheden stikstof opnemen.

De inzet van de Sectoraanpak Nitraat is om doelsturing onderdeel te laten zijn van het 8^e Actieprogramma Nitraatrichtlijn. Doelsturing op basis van metingen komt dan in plaats van generieke maatregelen zoals teeltverboden en kalenderlandbouw.